آشنایی با نرم افزار ایویوز (EViews) و آزمون های آماری آن

مقدمه ای بر نرم افزار ایویوز EViews و آزمون های آن

EViews  که مخفف عبارت Econometric Views  است، بسته ی نرم افزاری طراحی شده برای تخمین و شبیه سازی الگوهای اقتصاد سنجی است که توسط شرکت QMS یا  Quantive Micro Software طراحی شده است. در سال 2010 این شرکت توسط شرکت نرم افزار IHS تملک گردید و در حال حاضر این نرم افزار متعلق به IHS در کشور آمریکاست. آدرس وب سایت اصلی این نرم افزار www.eviews.com  می باشد.

آخرین نسخه عرضه شده تا تاریخ نگارش این مقاله (96/8/8) نگارش EViews 10 می باشد. البته نسخه های متداول فعلی، eviews 8  و eviews 9.5 است که آنها را می توانید از این وب سایت دانلود و نصب نمایید (فیلم راهنمای نصب موجود است).

این نرم افزار دو حالته هم برای برنامه نویسی و هم برای اجرای رویه های از پیش نوشته شده به صورت محاوره ای، به گونه ای طراحی شده است که امروزه یکی از مهمترین برنامه های نرم افزاری مورد استفاده توسط اقتصاد دانان در سراسر دنیا است.

1- تجزیه و تحلیل با EViews

EViews را می توان در حوزه های تجزیه و تحلیل روابط آماری و اقتصادسنجی، پیش بینی فروش، شبیه سازی، پیش بینی کلان اقتصادی، تجزیه و تحلیل هزینه ها و الگوسازی و ارزیابی سیاست گذاری به کار برد. در حالت محاوره ای برقراری ارتباط کاربر با EViews   از طریق روابط های گرافیکی (GUI)  خوش ساختی ممکن شده است که به سادگی امکان تبادل اطلاعات بین فرد و کامپیوتر را فراهم ساخته است.

این رابط ها با شئ های گرافیکی مانند پنجره ها، آیکن ها، کلیدها و منوها ترکیب شده است که انتخاب یا فعال کردن این شئ ها از طریق فعال سازی توسط ماوس صورت میپذیرد. با به کارگیری آن ها می توان دامنه وسیعی از تکنیک های اقتصاد سنجی، آماری و گرافیکی پیچیده را بدون این که نیازی به برنامه نویسی باشد، انجام داد.

2- ویژگی های EViews

از ویژگی های مهم این نرم افزار این است که این نرم افزار پیرامون مفهوم آبجکت Object  طراحی شده است. سری ها، معادلات و سیستم ها، صرفا بخشی از آبجکت های متداول در EViews هستند. هر آبجکت در EViews   دارای پنجره ای است و هر پنجره دارای رویه هایی یا Procedures است.

Eviews   به گونه ای طراحی شده است که می تواند بدون هیچ واسطه ای لیست گسترده ای از فرمت داده ها را بنویسد و یا بخواند. این لیست می تواند فرمت داده ها ی Excel، ASCII ،Text  و… را شامل گردد. بر عکس بسیاری از نرم افزارهای اقتصادسنجی، دلیلی وجود ندارد که کاربر برای استفاده از    EViews زبان برنامه نویسی خاصی را بداند.

EViews دارای رویه های از پیش نوشته شده ای است که به راحتی و از طریق رابط های گرافیکی (GUI)   می توان بسیاری از رویه های اقتصادسنجی کاربردی را مورد استفاده قرار داد.

3- آزمون های آماری قابل اجرا در EViews

نرم افزار EViews   مجموعه ی کاملی از رویه های آماری و اقتصادسنجی پیشرفته است که بخشی از این رویه ها عبارتند از:

آمار بنیادی، آزمون های ریشه ی واحد و هم انباشتگی، تعدیلات فصلی، فیلترینگ، تخمین، الگوهای   ARCHو   GARCH، روش گشتاورهای تعمیم یافته، متغیرهای وابسته محدود، تخمین سیستم، الگوهای اتورگرسیو برداری و تصحیح خطای برداری، تجزیه و تحلیل داده های تلفیقی، الگوهای فضای حالت، پیش بینی و شبیه سازی سری زمانی.

1-3- آمار بنیادی

به راحتی می توان آمار توصیفی بنیادی را برای یک نمونه از طریق گروه بندی یک یا چند متغیر از نوع داده های مقطعی، سری زمانی و یا داده های تلفیقی به دست آورد. آزمون فرضیه در خصوص میانگین، میانه و واریانس برای برابری آماره ها با مقادیر خاص و یا عدم برابری آن ها بین دو یا چند نمونه و جدول آنالیز واریانس   (ANOVA) از رویه های قابل محاسبه درEViews   است.

ارزیابی گرافیکی ازتوزیع احتمالی داده ها توسط هیستوگرام، تابع توزیع تجمعی، نمودار دهک ها و  نمودار Q-Q   برای مقایسه دو سری از داده ها و یا یک سری انفرادی از داده ها با طیف متنوعی از توزیع های نظری، اجرای آزمون های کولموگروف – اسمیرنوف Kolmogorrov –Smirnov  ، لیلیفورز (Liliefors)، اندرسن-دارلینگ (Anderson –Darling)، برای مشاهده این که آیا توزیع داده ها ی تحت بررسی نرمال است یا این که نحوه ی توزیع داده ها مبتنی برتوزیع های نمایی، لاجیستیک ،کایسکور، ویبول یا گاماست بخش دیگری از توانایی های EViews است.

2-3- آزمون های ریشه ی واحد و هم انباشتگی

برای روشن ساختن خواص  داده ها ی سریهای زمانی EViews  آزمون های ریشه ی واحد (شامل سریهای زمانی انفرادی و آزمونهای لین و لوین  Lin-Chu و شین و پسران Pesaran-shin   برای داده های تلفیقی، آزمون های هم انباشتگی (بامقادبر بحرانی مک کینون و میزان P-Value ی آزمون ها)، ازمون علیت گرینجری، تابع خودهمبستگی (AC)   و خودهمبستگی جزیی (PAC)  آماره ی   Q لیانگ –باکس و تابع همبستگی متقابل (CCF)   نیز از قابلیت های EViews   است.

3-3- تعدیلات فصلی

نرم افزار Eviews   رویه های تعدیل فصلی شامل Census X11  و الگوی ARIMA   برای دو حالت جملات ضرب شونده   Multiplicative  و جمع شونده (Additive)   را ارائه می کند.

4-3- فیلترینگ

Eviews روند سریهای زمانی را توسط فیلتر هدریک- پرسکات محاسبه می کند. این درحالی است که از نسخه 5 نرم افزار به بعد توانایی اجرای “فیلتر باند-پس” وجود دارد. به کار گیری فیلتر کالمن برای تخمین الگوهای فضای حالت و استخراج روند یک سری زمانی از رویه هایی است که در برنامه ایویوز قابل اجراست.

5-3- تخمین

Eviews   دارای رنج وسیعی از تکنیک های تخمین تک معادله و سیستم معادلات برای داده های سریهای زمانی و مقطعی است. تخمین زننده های اساسی شامل حداقل مربعات معمولی، حداقل مربعات دو مرحله ای، حداقل مربعات غیر خطی، تخمین موزون با تکنیک های اشاره شده قابل دسترسی است.

6-3-الگوهای ARCH

اگر واریانس سری زمانی تحت بررسی در طی زمان تغییر کند ،Eviews  می تواند مسیر واریانس را با استفاده از الگوهای ARCH  تخمین بزند. الگوهای (PARSH (P .q) , TARCH (p ,q ) EGARCH (p ,q) , GARCH(p,q   را می توان در   Eviews با بهره گیری از روش حداکثر راستنمایی به دست آورد.

7-3-روش گشتاورهای تعمیم یافته

Eviews  تخمین GMM را برای داده های مقطعی سری زمانی ارائه می کند (هم تک معادله و هم سیستم معادلات ).

گزینه ی موزون شامل ماتریس کواریانس وایت (White Covariance Matrix) برای داده های مقطعی و گزینه ی ماتریس کوواریانس HAC برای داده های سریهای زمانی است.

8-3-متغیرهای وابسته محدود

در شرایطی که داده هایتان از نوع مقادیر محدود یا سانسور شده باشد، ایویوز دارای تمهیداتی برای تخمین این فرم از داده های مقطعی است. مهمترین گزینه های تخمین در این بخش شامل الگوهای پروبیت، لاجیت و توبیت و . . .  است.

9-3-تخمین سیستم

درEViews  می توان سیستم های معادلات خطی و غیرخطی را توسط روش های حداقل مربعات معمولی، حداقل مربعات دو مرحله ای ،رگرسیون به ظاهر نامرتبط، حداقل مربعات سه مرحله ای، GMM و حداکثر راستنمایی با اطلاعات کامل  FIMIL   تخمین زد.

10-3-الگوهای اتو رگرسیو برداری و تصحیح خطای برداری

الگوهای اتورگرسیو برداریVAR   و تصحیح خطای برداری (VECM)  را به سادگی می توان با EViews تخمین زد. پس از تخمین این الگوها تمهیداتی برای تابع واکنش ضربه Impulse Response Function  و تجزیه واریانس   Variance Decomposition در Eviews   وجود دارد. در ضمن این امکان در نظر گرفته شده است که قیود خطی بر روابط هم انباشتگی اعمال گردد، تا روابط هم انباشتگی دارای معنای اقتصادی از سایر روابط هم انباشتگی تفکیک شوند.

11-3-تجزیه و تحلیل داده های تلفیقی (پانل دیتا یا داده های تابلویی)

Eviews دارای طیف متنوعی از ابزارهای طراحی شده برای کارکردن با داده های تلفیقی (داده های ترکیبی یا پانل دیتا) است. مجموعه داده های متوازن که هم دارای مقطع و هم دارای بعد زمان باشد را می توان به راحتی در  Eviews   تخمین زد. در مجموع برای حداقل مربعات معمولی خطی ، روش تخمین معادلات شامل 2SLS/IV   تعمیم یافته است.

12-3-الگوهای فضای حالت

آبجکت فضای حالت این امکان را فراهم می سازد تا دامنه وسیعی از الگوهای سریها ی زمانی پویا شامل یک معادله یا چند معادله را توسط الگوریتم فیلتر کالمن تخمین زد. در این وضعیت ، این امکان در نظر گرفته شده است که با استفاده از آبجکت فضای حالت بتوان الگوهای با ضرایب تصادفی، در طی زمان متغیر (Time Varying) و تصریحات ARMAی حداکثر راستنمایی را تخمین زد. در این بخش می توان یک سری زمانی را فیلتر کرده و به اجزاء روند و دوران تفکیک کرد. و سپس از نتایج به دست آمده برای پیش بینی سریهای زمانی استفاده کرد.

13-3- ارزیابی و بازرسی تشخیصی تصریحات

پس از آن که یک معادله ویا یک سیستم توسط Eviews   تخمین زده می شود، می توان با به کارگیری بخش دیگری ازتمهیدات Eviews    دامنه گسترده ای از آزمون های تشخیصی و تصریحی را در ارتباط با نتایج تخمین به کار برد. این آزمون ها شامل آزمون های والد بر قیود خطی و غیرخطی، آزمون نسبت راستنمایی و آزمون   F برای متغیرهای حذف شده، آزمون   RESET  رمزی و آزمون پیش بینی و شکست ساختاری چاو هستند.

14-3-پیش بینی و شبیه سازی

درEViews تهیه ی پیش بینی ازیک الگوی تخمین زده شده بسیار ساده است. در الگوهای تک معادله صرفا بایستی نوع پیش بینی اعم از پویا (Dynamic)   و  ایستا (Static)   را با فاصله اطمینان 95% مشخص کنید و سپس اقدام به تهیه ی پیش بینی کنید.

15-3-شبیه سازی و حل معادلات همزمان

آبجکت الگو (Model )   که برای حل شبیه سازی سیستم معادلات همزمان به کار برده می شود، تسهیلات قابل توجهی را برای الگوسازان فراهم آورده است. آبجکت الگو در Eviews    به سادگی  شبیه سازی تصادفی و غیر تصادفی را توسط راه حل های گاوس – سایدل (Gauss –Seidel)  و یا نیوتن (Newton)  فراهم می آورد.

قاعدتا بایستی وجود ویژگی های فوق را دلیل مقبولیت این نرم افزار در بین اقتصاد سنجان و اقتصاد دانان دانست.

16-3-عبارات ریاضی در Eviews

نرم افزار Eviews   شامل یک کتابخانه ی عظیمی از عملیات و توابع از پیش ساخته شده است که به کاربر این اجازه را می دهد تا عملیات ریاضی پیچیده را صرفا با فشاردادن بر چند کلید از صفحه کلید کامپیوتر شخصی انجام دهد. در مجموع در Eviews    برخی از این توابع عملیات وقفه (Lag) ، تقدم (Lead)   و تفاضل گیری (differences)   را به سهولت انجام می دهد. در نرم افزار Eviews عملیات و محاسبات با توجه به دستورات تایپ شده در صفحه ی دستور از چپ به راست اجرا می شود.